‌اصل‏ بيست و نهم(29): برخورداري‏ از تأمين‏ اجتماعي‏ از نظر بازنشستگي‏، بيكاري‏، پيري‏، ازكارافتادگي‏، بي‏ سرپرستي‏، در راه‏ ماندگي‏، حوادث‏ و سوانح‏، نياز به‏ خدمات‏ بهداشتي‏ و درماني‏ و مراقبتهاي‏ پزشكي‏ به‏ صورت‏ بيمه‏ و غيره‏، حقي‏ است‏ همگاني‏. دولت‏ موظف‏ است‏ طبق‏ قوانين‏ از محل‏ درآمدهاي‏ عمومي‏ و درآمدهاي‏ حاصل‏ از مشاركت‏ مردم‏، خدمات‏ و حمايتهاي‏ مالي‏ فوق‏ را براي‏ يك‏ يك‏ افراد كشور تأمين‏ كند.

قانون تنظيم خانواده و جمعيت(مصوب 26/2/1372)

‌ماده 1 - كليه امتيازاتي كه در قوانين بر اساس تعداد فرزندان يا عائله پيش‌بيني و وضع شده‌اند در مورد فرزندان چهارم و بعد كه پس از يك سال از‌تصويب اين قانون متولد مي‌شوند قابل محاسبه و اعمال نخواهد بود و فرزنداني كه تا تاريخ مزبور متولد مي‌شوند كماكان از امتيازات مقرر شده‌برخوردار مي‌باشند.

‌تبصره 1 - نحوه استفاده از امتيازات پيش‌بيني شده در قانون كار مصوب 1369.8.29 مجمع تشخيص مصلحت نظام و قانون تأمين اجتماعي‌مصوب 1354 به شرح زير خواهد بود:

‌الف - مرخصي بارداري و زايمان كارگران زن (‌موضوع ماده 76 قانون كار مصوب 1369.8.29 مجمع تشخيص مصلح نظام) براي فرزندان چهارم و‌بعد كه پس از يك سال از تصويب اين قانون متولد مي‌شوند، از مرخصي استحقاقي موجود و آتي كارگر كسر خواهد شد.

ب - هزينه نگهداري فرزندان كارگران زن در مراكز نگهداري (‌موضوع ماده 78 قانون كار مصوب 1369.8.29 مجمع تشخيص مصلحت نظام (‌براي‌فرزندان چهارم و بعد كه پس از يك سال از تصويب اين قانون متولد مي‌شوند ، به عهده كارگر خواهد بود).

ج - حق بيمه فرزندان (‌موضوع ماده 58 قانون تأمين اجتماعي مصوب 1354) براي فرزندان چهارم و بعد كه پس از يك سال از تصويب اين قانون‌متولد مي‌شوند، به صورت جداگانه تعيين و مطابق تعرفه تأمين اجتماعي از بيمه شده دريافت مي‌گردد.

‌تبصره 2 - اين قانون در مورد سازمانها و مؤسساتي شمول حكم بر آنها مستلزم ذكر نام است نيز جاري مي‌باشد.

‌ماده 2 - وزارتخانه‌هاي آموزش و پرورش، فرهنگ و آموزش عالي، بهداشت، درمان و آموزش پزشكي و فرهنگ و ارشاد اسلامي موظف به اجراي‌برنامه‌هاي ذيل مي‌باشند.

‌الف - وزارت آموزش و پرورش موظف خواهد بود كه مطالب آموزشي مربوط به جمعيت و تأمين سلامتي مادران و كودكان را در متون درسي‌خود به نحوي مؤثر بگنجاند.

ب - وزارت فرهنگ و آموزش عالي و وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي موظف به ايجاد يك واحد درسي به نام جمعيت و تنظيم خانواده‌در كليه رشته‌هاي آموزشي مي‌باشند.

ج - وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي موظف است زمينه‌هاي جلب مشاركت فعال و مؤثر روزنامه‌نگاران، فيلم‌سازان و ساير هنرمنداني را كه به‌نحوي با آن وزارتخانه ارتباط دارند به منظور ارتقاء سطح آگاهيهاي عمومي از برنامه‌هاي جمعيت و تنظيم خانواده فراهم نمايد.

‌ماده 3 - سازمان صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران موظف است جهت ارتقاء سطح آگاهيهاي عمومي در تأمين سلامت كودكان و مادران و‌جمعيت برنامه‌هاي آموزشي راديويي و تلويزيوني به طور مستقيم و غير مستقيم تهيه و پخش نمايد.

‌ماده 4 - هزينه‌هاي ناشي از مواد 2 و 3 از محل كاهش هزينه‌هاي دولت كه با اجراء ماده 1 اين قانون حاصل مي‌شود تأمين خواهد شد.

قانون اصلاح قانون تنظيم خانواده و جمعيت (مصوب 22/2/1388)

ماده واحده ـ متن زير به عنوان تبصره (3) به ماده (1) قانون تنظيم خانواده و جمعيت ـ مصوب 1372ـ الحاق مي‌گردد:

« تبصره3ـ فرزند چهارم خانواده‌هايي كه يكي از سه فرزند آنها از شمول حمايتهاي قانون خارج شده‌اند و همچنين فرزندان چهارم خانواده‌هايي كه فرزند مذكور حاصل از دو يا چندقلو بودن زايمان است، از محدوديتهاي مندرج در ماده (1) اين قانون مستثني مي‌باشند وكليه امتيازات مندرج در قوانين كه براي فرزند سوم پيش‌بيني‌ شده است، به آنان تسري مي‌يابد. مفاد اين تبصره در مورد خانواده‌هايي كه با دارابودن حداكثر دو فرزند در زايمان بعدي صاحب فرزندان سه‌قلو و بيشتر مي‌گردند، نيز مصداق خواهد داشت.»

‌‌قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت (مصوب 13/6/1370)

ماده 9 - كمك هزينه عائله‌مندي و اولاد مستخدمين مشمول قانون استخدام كشوري و اين قانون به شرح زير قابل پرداخت است:

1 - به مستخدمين مرد شاغل و بازنشسته و وظيفه‌بگير مشمول اين قانون كه داراي همسر دائم مي‌باشند ماهيانه معادل پنجاه درصد (50%) حداقل‌حقوق مبناي جدول موضوع ماده 1 اين قانون به عنوان كمك هزينه عائله‌مندي.

2 - به هر يك از مستخدمين مرد شاغل و بازنشسته و وظيفه و مستمري‌بگير مشمول اين قانون كه داراي فرزند تا سن 20 سال هستند به ازاي هر‌فرزند (‌حداكثر تا سه فرزند) ماهيانه معادل ده درصد (10%) حداقل حقوق مبناي جدول موضوع ماده 1 اين قانون به عنوان كمك هزينه اولاد.

‌فرزندان مستخدمين متوفي مشمول اين قانون كه كمتر از 20 سال سن دارند مشمول كمك مزبور خواهند بود.

‌حداكثر سن براي اولادي كه از مزاياي اين ماده استفاده مي‌كنند به شرط ادامه تحصيل و ارائه گواهي مربوط 25 سال تمام براي اولاد ذكور و زمان ازدواج‌براي اولاد اناث خواهد بود.

‌تبصره - مستخدمين زن شاغل و بازنشسته و وظيفه‌بگير مشمول اين قانون كه داراي همسر نبوده و خود به تنهايي متكفل مخارج فرزندان مي‌باشند‌از مزاياي كمك هزينه عائله‌مندي موضوع بند (1) اين ماده بهره‌مند مي‌شوند.

‌قانون اصلاح ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت(مصوب 15/7/1375)

‌ماده واحده - ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت مصوب 1370 به شرح زير اصلاح مي‌شود:

‌الف - عبارتهاي "‌پنجاه درصد (50%)" و "‌ده‌درصد (10%)" مندرج در بندهاي (1) و(2) ماده ياد شده به ترتيب به هفتاد درصد (70%) و چهارده‌درصد (14%) تغيير مي‌يابد و عبارت زير به انتهاي بند (2) اضافه مي‌شود.

‌به مستخدمان ياد شده، همچنين مستخدمان متوفي كه فرزند آنان معلول بوده و قادر به كار نباشند، كمك هزينه اولاد بدون لحاظ شرايط پيش‌بيني شده‌قابل پرداخت است.

ب - شماره تبصره ماده (9) به تبصره(1) تغيير مي‌يابد و به شرح زير اصلاح مي‌شود:

‌تبصره 1- مستخدمان زن شاغل و بازنشسته و وظيفه‌بگير مشمول اين قانون كه داراي همسر نباشند يا همسر آنان معلول و ازكارافتاده باشد و خود به‌تنهايي متكفل مخارج فرزندان هستند، از كمك هزينه عايله‌مندي بهره‌مند مي‌شوند.

‌حداكثر سن براي فرزندان ذكور مستخدماني كه از كمك موضوع اين تبصره استفاده مي‌كنند (20) سال و در صورت ادامه تحصيل (25) سال و براي‌اولاد اناث تازمان ازدواج و براي فرزندان معلولي كه قادر به كار نيستند، بدون شرط سني خواهد بود.

ج - متن زير به عنوان تبصره(2) به ماده (9) اضافه مي‌شود:

‌تبصره 2- مفاد اين ماده شامل نيروهاي مسلح و اعضاي هيات علمي شاغل، بازنشسته و وظيفه‌بگير كليه دانشگاهها و موسسات آموزش عالي و‌موسسات پژوهشي مي‌شود.

‌قانون اصلاح قانون اصلاح ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت(مصوب 22/1/1380)

‌ماده واحده - تبصره (1) الحاقي ماده (9) اصلاحي قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت - مصوب 1375.7.15 - به شرح زير اصلاح‌مي‌شود:

‌تبصره 1 - مستخدمان زن شاغل، بازنشسته مشمول اين قانون كه به تنهائي متكفل مخارج فرزندان خود هستند، از كمك هزينه عائله مندي و اولاد و‌همسران وظيفه بگير مستخدمان متوفي از كمك هزينه عائله مندي بهره‌مند مي‌شوند. اين قبيل افراد در صورتي كه مجدداً ازدواج كنند و برابر حكم‌دادگاه حضانت فرزندان و نفقه آنان بر عهده آنها قرار گيرد، در خصوص فرزندان تحت تكفل خود از كمك هزينه‌هاي موضوع اين تبصره برخوردار ‌مي‌گردند.

‌افراد موضوع اين تبصره چنانچه از همسر دوم خود طلاق بگيرند يا همسر دوم آنان نيز فوت نمايد، در صورت طلاق از مستمري بازنشستگي مربوط به‌همسر فوت شده اول خود و در صورت فوت همسر دوم از مستمري بازنشستگي هركدام از همسران كه بيشتر است برخوردار مي‌شوند.

‌حداكثر سن براي فرزندان ذكور مستخدماني كه از كمك هزينه عائله مندي موضوع اين تبصره استفاده مي‌كنند بيست سال، در صورت ادامه تحصيل ‌بيست و پنج سال براي اولاد اناث تا زمان ازدواج و براي فرزندان معلولي كه قادر به كار نيستند بدون شرط سني خواهد بود.

قانون اصلاح تبصره (3) الحاقي ماده (9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت‌، موضوع ماده (8) قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت (مصوب 29/3/1386)

 ماده واحده - درصدهاي مندرج در تبصره(3) الحاقي ماده(9) قانون نظام هماهنگ پرداخت كاركنان دولت‌، موضوع ماده (8) قانون تنظيم بخشي از مقررات مالي دولت مصوب 1380 به ترتيب به ميزان سيصد وشصت درصد(360%) و صد درصد(100%) اصلاح مي‌شود. تبصره - افزايش ناشي از اجراء اين قانون صرفاً شامل مستمري‌بگيراني مي‌شود كه مستمري دريافتي ماهانه آنان كمتر از سه ميليون ريال مي‌باشد.

قانون مديريت خدمات كشوري (مصوب 8/7/1386)

ماده 68 - علاوه بر پرداختهاي موضوع ماده(65) و تبصره‌هاي آن و ماده(66) كه حقوق ثابت تلقي ميگردد فوق‌العادههايي به شرح زير به كارمندان قابل پرداخت مي باشد:

1- فوق‌العاده مناطق كمتر توسعه يافته و بدي آب و هوا براي مشاغل تخصصي كه شاغلين آنها داراي مدارك تحصيلي كارشناسي ارشد و بالاتر ميباشند تا به ميزان بيست و پنج درصد(25%) امتياز حقوق ثابت و براي ساير مشاغل تا بيست درصد(20%) حقوق ثابت هركدام از كارمندان واجد شرايط پرداخت خواهد شد. فهرست اين مناطق در هر دوره برنامه پنجساله با پيشنهاد سازمان به تصويب هيأت وزيران ميرسد.

2- فوق‌العاده ايثارگري متناسب با درصد جانبازي و مدت خدمت داوطلبانه درجبهه و مدت اسارت تا(1500)امتياز و به دارندگان نشانهاي دولتي تا (750)امتياز تعلق مي‌گيرد.

كارمندان و بازنشستگان كه در زمان جنگ در مناطق جنگ‌زده مشغول خدمت اداري بوده‌اند به ازاء هرسال خدمت در زمان جنگ (125)امتياز در نظرگرفته ميشود.

3- فوق‌العاده سختي كار و كار در محيطهاي غير متعارف نظير كار با اشعه و مواد شيميايي ، كار با بيماران رواني ، عفوني و در اورژانس و در بخشهاي سوختگي و مراقبتهاي ويژه بيمارستاني تا (1000)امتياز و در مورد كار با مواد سمي، آتش زا و منفجره وكار در اعماق دريا، امتياز ياد شده با تصويب هيأت وزيران تا سه برابر قابل افزايش خواهد بود.

4- كمك هزينه عائلهمندي و اولاد به كارمندان مرد شاغل و بازنشسته و وظيفه‌بگير مشمول اين قانون كه داراي همسر ميباشند معادل(800) امتياز و براي هر فرزند معادل(200)امتياز و حداكثر سه فرزند. حداكثر سن براي اولادي كه از مزاياي اين بند استفاده مي‌كنند به شرط ادامه تحصيل و نيز غير شاغل بودن فرزند، (25)سال تمام و نداشتن شوهر براي اولاد اناث خواهد بود. كارمندان زن شاغل و بازنشسته و وظيفه بگير مشمول اين قانون كه داراي همسر نبوده و يا همسر آنان معلول و يا از كار افتاده كلي ميباشد و يا خود به تنهايي متكفل مخارج فرزندان هستند از مزاياي كمك هزينه عائله مندي موضوع اين بند بهره‌مند مي‌شوند. فرزندان معلول و از كارافتاده كلي به تشخيص مراجع پزشكي ذيربط مشمول محدوديت سقف سني مزبور نمي‌باشند.

5- فوقالعاده شغل براي مشاغل تخصصي، متناسب با سطح تخصص و مهارتها ، پيچيدگي وظايف و مسؤوليتها و شرايط بازار كار با پيشنهاد سازمان و تصويب هيأت وزيران براي مشاغل تا سطح كارداني حداكثر (700)امتياز و براي مشاغل همسطح كارشناسي حداكثر(1500)امتياز وبراي مشاغل بالاتر حداكثر (2000)امتياز تعيين مي گردد. اين فوق العاده با رعايت تبصره اين ماده قابل پرداخت مي باشد.

6- فوق‌العاده كارايي و عملكرد درچهارچوب ضوابط اين بند و تبصره اين ماده قابل پرداخت ميباشد:

الف – به حداكثر هفتاددرصد(70%) از كارمندان هر دستگاه براساس رتبه بندي نمرات ارزشيابي كارمندان، طبق عملكرد كارمندان و باتوجه به امتيازي كه از عواملي نظير رضايت ارباب رجوع ، رشد و ارتقاء ، اثر بخشي و كيفيت و سرعت در اتمام كار كسب مي‌نمايند . براساس دستورالعملي كه سازمان ابلاغ مينمايد تا (20%) امتيازات مربوط به حقوق ثابت وي در مقاطع سه ماهه قابل پرداخت ميباشد.

ب – ميزان بهره‌مندي كارمندان هر دستگاه از سقف هفتاد(70%)درصد مذكور در اين بند متناسب با ميزان موفقيت در تحقق تكاليف قانوني و اجراء برنامه‌ها و ارزيابي عملكرد دستگاه كه توسط سازمان و تصويب شوراي عالي اداري در سه سطح متوسط، خوب و عالي رتبه‌بندي مي‌گردند به ترتيب(30% ، 50% و 70%) تعيين مي گردد.

ج – مقامات دستگاههاي اجرائي مذكور در ماده(71) متناسب با رتبه دستگاه ذيربط مشمول دريافت اين فوق‌العاده مي باشند.

7- به منظور جبران هزينه سفر و مأموريت روزانه داخل و خارج از كشور، نوبت كاري ، جابهجايي محل خدمت كارمندان با تشخيص دستگاه اجرائي ، كسر صندوق و تضمين، مبالغي با پيشنهاد سازمان و تصويب هيأت وزيران به كارمندان پرداخت خواهد شد.

8- به كارمنداني كه در خارج از كشور در پستهاي سازماني اشتغال دارند فوق‌العاده اشتغال خارج از كشور براساس ضوابطي كه به پيشنهاد سازمان به تصويب هيأت وزيران مي‌رسد پرداخت مي‌گردد.

اين گونه كارمندان در مدتي كه از فوق العاده اشتغال خارج از كشور استفاده مي‌كنند دريافت ديگري به استثناء موارديكه به موجب قوانين خاص براي اشتغال درخارج از كشور به اين گونه كارمندان تعلق مي‌گيرد نخواهند داشت.

9- درصورتيكه بنا به درخواست دستگاه، كارمندان موظف به انجام خدماتي خارج از وقت اداري گردند براساس آئين نامه‌اي كه با پيشنهاد سازمان به تصويب هيأت وزيران ميرسد، مي‌توان مبالغي تحت عنوان اضافه كار ، حق‌التحقيق، حق‌التدريس، حق الترجمه وحق‌التأليف به آنها پرداخت نمود.

مجموع مبالغ قابل پرداخت تحت عنوان اضافه كار و حق‌التدريس به هر يك از كارمندان نبايد از حداكثر(50%) حقوق ثابت و فوق العاده‌هاي وي تجاوز نمايد.

در هر دستگاه اجرائي حداكثر تا(20%) كارمندان آن دستگاه كه به اقتضاء شغلي، اضافه كار بيشتري دارند از محدوديت سقف(50%) مستثني مي‌باشند.

10-  فوقالعاده ويژه در موارد خاص باتوجه به عواملي از قبيل بازاركار داخلي و بين‌المللي، ريسك‌پذيري ، تأثير اقتصادي فعاليتها در درآمد ملي ، انجام فعاليت و وظايف تخصصي و ستادي و تحقيقاتي و حساسيت كار با پيشنهاد سازمان و تصويب هيأت وزيران امتياز ويژه‌اي براي حداكثر(25%) از مشاغل ، در برخي از دستگاههاي اجرائي تا (50%) سقف امتياز حقوق ثابت و فوق‌العادههاي مستمر مذكور در اين فصل در نظر گرفته خواهدشد.

تبصره - پرداخت فوق‌العاده‌هاي مذكور در بندهاي (5) و (6) اين ماده در هر كدام از دستگاههاي اجرائي، مشروط به اعمال اصلاحات ساختاري، نيروي انساني ، فنآوري و واگذاري امور به بخش غيردولتي(احكام مذكوردراين قانون) و استفاده ازمنابع حاصل از صرفه جوييهاي به عمل آمده ، در سقف اعتبارات مصوب از سال 1387 امكانپذير مي‌باشد و اين فوق‌العاده‌ها جزء ديون منظور نمي‌گردد. انجام اصلاحات مذكور در اين تبصره بايد به تأييد سازمان برسد.